- Γέροντα, χθες είπατε ότι άλλο είναι η υπομονή και άλλο η ανοχή. Τί εννοούσατε;

Αγίου Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου

- Υπομονή δεν είναι το να ανέχομαι τον άλλον. Όταν λέω ότι ανέχομαι τον άλλον, είναι σαν  να  λέω:  ¨Ο  άλλος  είναι  χάλια,  εγώ  είμαι  καλά,  και  τον  ανέχομαι.  Η  πραγματική υπομονή είναι  να αισθάνομαι ενοχή  για  την κατάσταση του  και  να  τον πονάω. Αυτό  έχει πολλή ταπείνωση και αγάπη, και τότε δέχομαι την Χάρη του Θεού και βοηθιέται και ο άλλος. Αν δω, ας υποθέσουμε, κάποιον κουτσό ή κουφό ή ναρκομανή, πρέπει να σκεφθώ: ¨αν ήμουν εγώ  σε  καλή  πνευματική  κατάσταση,  θα παρακαλούσα  τον  Θεό  και  θα  τον  έκανε  καλά, γιατί  ο  Χριστός  είπε: ¨θα σας δώσω δύναμη να  κάνετε μεγαλύτερα θαύματα από μένα, οπότε έρχεται ο πόνος, η αγάπη για τον άλλον. Ενώ, αν πω: ¨ε, τί να τον κάνω, ανάπηρος είναι, ας καθήσω λίγο κοντά του θα έχω άλλωστε και τον μισθό μου, τότε ανέχομαι τον άλλον και δικαιολογώ τον εαυτό μου ότι έκανα το καθήκον μου.
- Γέροντα, πάντα βοηθάει νά παίρνης όλο το σφάλμα επάνω σου;

- Ναί,  αν  τό σηκώνης, πολύ βοηθάει. Να μέμφεσαι για  όλα τον εαυτό σου. Να παίρνης το σφάλμα από τον άλλον, να το ρίχνης στον εαυτό σου και να παρακαλάς τον Χριστό να σου δίνη δύναμη να το σηκώνης. Και όταν θα παίρνης επάνω σου περισσότερο βάρος άπ' ο,τι έσφαλες ή, κι  αν  ακόμη  δεν  έσφαλες,  πιστεύης  κατά  κάποιον  τρόπο  ότι  έσφαλες,  τότε  δεν  θα  το παίρνης  ποτέ  επάνω  σου,  δεν  θα  υπερηφανεύεσαι,  και  θα  έχης  πλούσια  την  Χάρη  του  θεού.
Πρέπει όμως να προσέξης, να δης αν μπορης να σήκωσης περισσότερο βάρος. Γιατί, αν δεν μπορής, θα πάθης κήλη, δισκοπάθεια...
- Ποια είναι η κήλη και η δισκοπάθεια σ' αυτήν την περίπτωση;
- Αν  πάρης  επάνω  σου  λ.χ.  ένα  σφάλμα  που  δεν  μπορείς  να  το σηκώσης και  δεν δώσης καμμιά εξήγηση, μετά θα γογγύσης, θα αγανάκτησης, θα κατακρίνης...
- Όμως, αν εξηγήσω, αυτό δεν θα είναι δικαιολογία; 
- Έ,  να  κοιτάξης  να  δικαιολόγησης  αυτό  που  δεν  μπορείς  να σήκωσης και  το  άλλο  να  το αφήσης.  Αν  είναι  λ.χ.  ευαίσθητος  κανείς,  να  κοιτάξη  να  σήκωση  όσο  μπορεί- να  μην  κάνη  τον δυνατό.  Να  εξετάζη  τον  εαυτό  του  και  να  τον  άδικη  με  διάκριση,  ανάλογα  με  το  βάρος  που
μπορεί  να  σηκώση,  για  να  μην  τον  κάμψη  ο  εχθρός  με  την  υπερευαισθησία,  τον  ρίξη  σε απόγνωση καί τον άχρηστέψη.

- Γέροντα,  μερικές  φορές  όχι  μόνο  δυσκολεύομαι  νά  δεχθώ  την  αδικία,  άλλα μετατοπίζω την ευθύνη μιας πτώσεως μου σε άλλον.
- Εσείς, όχι μόνο δεν σηκώνετε από αγάπη τον τουρβά του άλλου, αλλά θέλετε να δώσετε και τον δικό σας βαρύ τουρβά όχι  μόνο  στον  υγιή  αλλά  και  στον  φιλάσθενο!  Χρειάζεται  να απόκτησης πνευματική παλληκαριά,  για  να παίρνης επάνω σου όλη τήν ευθύνη της αμαρτίας σου.  Όσο  περισσότερο  βάρος  προσθέτουμε  στον  εαυτό  μας,  παίρνοντας  επάνω  μας  τα σφάλματα των άλλων, τόσο περισσότερο ο Καλός Θεός μας ελαφρώνει το φορτίο και νιώθουμε θεία αγαλλίαση.
Το να σηκώση από αγάπη κάποιος που έχει σωματικές δυνάμεις δυο σακιά τσιμέντο στην  πλάτη,  για να  απαλλάξη  έναν  αδύνατο  που  δεν  μπορεί  να  σήκωση βάρος,  δεν  έχει
τόση αξία, όση το να σηκώση το βάρος του σφάλματος του άλλου, να το κάνη δικό του, και ας φανή στους άλλους ότι έσφαλε αυτός. Αυτό είναι μεγάλη αρετή, μεγάλη ταπείνωση.
Σε  ένα  Κοινόβιο  στο  Άγιον  Όρος  κάποιος  δόκιμος  μίλησε  μια  φορά  άσχημα  στον τυπικάρη,  πού  ήταν  και  ιερομόναχος,  γιατί  την  ώρα  πού  διάβαζε  στην  ακολουθία  του έδειξε ποιο κοντάκιο  να πη πρώτα. Ενώ πήγε να τον βοηθήση, εκείνος έγινε εξω φρενών.
Μετά την ακολουθία ο δόκιμος κλείστηκε θυμωμένος στο κελλί του. Ο τυπικάρης γύρισε στον εαυτό του, πήρε το βάρος επάνω του και στενοχωρέθηκε, γιατί σκέφθηκε ότι αυτός έγινε αιτία να αντίδραση έτσι ο αδελφός. Τον πείραζε αληθινά η συνείδηση. Και ενώ ως τυπικάρης είχε ευθύνη  για  την  ακολουθία,  δεν  έλαβε  ύπ'  όψιν  του  την  ευθύνη,  αλλά  είπε: ¨Εγώ  φταίω  που νευρίασε ο αδελφός. Πήγε λοιπόν στο κελλί του δοκίμου  να  του βάλη μετάνοια. Εκείνος
όμως είχε κλειδώσει και δεν άνοιγε. Τότε κάθησε εξω από την πόρτα του και περίμενε από τό  πρωί  ως  τις τρεις  το  απόγευμα  που  σήμανε  για  τον  εσπερινό,  οπότε  ο  δόκιμος
αναγκάστηκε να  βγή.  Πέφτει κάτω ο  τυπικάρης,  του βάζει  μετάνοια  και  του  λέει: ¨Να με συγχώρησης, αδελφέ, έφταιξα! Έτσι έρχεται η Χάρις του Θεου.