Κυριακή τοῦ Ἀσώτου. Τὸ μυστικὸ τῆς ἐπιστροφῆς. Συντάκτης ἐπίσκοπος Αὐγουστίνος Ν. Καντιώτης.

 

ΤΙ ΚΑΝΕΙ, αγαπητοί μου, τον άνθρωπο ν' αφήνει το δρόμο της αμαρτίας και να επιστρέφει στο Χριστό; Αυτό βλέπουμε σήμερα στην παραβολή του ασώτου.

Όταν ό Κύριος κήρυττε, όπως σημειώνουν οι εύαγγελισταί, «ό λαός άπας έξεκρέματο αυτού άκούων» (Λουκ. 19,48), όλοι εκρέμοντο από τα χείλη του, και αυθόρμητα έλεγαν «Ουδέποτε ούτως ελάλησεν άνθρωπος, ως ούτος ό άνθρωπος» (Ίωάν. 7,46). Όλοι θαύμαζαν το Χριστό. Πόσοι όμως τον άκουγαν όχι μόνο με τα αυτιά του σώματος αλλά και με τα αυτιά της ψυχής; Πόσοι εδονούντο ψυχικώς; Πόσοι άλλαζαν και επέστρεφαν στην ευθεία οδό; Λίγοι έκαναν πράξει τα λόγια του Χριστού. Τι λοιπόν συνέβαινε σ' αυτούς;

Το μυστικό της επιστροφής αυτών των ολίγων βρίσκεται στο εξής. Αυτοί δεν έμεναν απλώς στο θαυμασμό βύθιζαν συγχρόνως το βλέμμα στη δική τους καρδιά και παρατηρούσαν την αθλιότητα τους. Ω, Τι συναισθήματα τους έφερνε αυτή ή συγκριτική εξέτασης! Απέναντί τους ήταν εκείνος πού δόλος δέ βρέθηκε στο στόμα του (πρβλ. Ίωάν. 1,47), εκείνος πού ήταν ανεξάντλητος ωκεανός αγάπης, εκείνος πού πονούσε στη δυστυχία των ανθρώπων. Έβλεπαν ένα μεγαλείο, μια μορφή ιδανική. Αυτοί Τι ήταν εμπρός του; ελεεινοί και τρισάθλιοι. Ό Χριστός ύψος, αυτοί βάραθρο. Ό Χριστός κορυφή, —«εκάλυψεν ουρανούς ή αρετή αυτού» ('Αμβ. 3,3)—, αυτοί άβυσσος κακίας και διαφθοράς. Αυτή λοιπόν ή τρομακτική απόσταση, πού τους χώριζε από το Χριστό, τους συγκλόνιζε, τους έφερνε σε περισυλλογή, τους δημιουργούσε τον πόθο, τον έρωτα

του μεγαλείου. Αυτό τους έκανε ν' αφήσουν τα χαμηλά, τη ζωή της αμαρτίας, και να πετάξουν ψηλά, σε κόσμους όμορφους, «ηθικούς, αγγελικά πλασμένους», να έλκύωνται από το μεγαλείο του Χριστού, για να γίνουν μικρόχριστοι επί της γης. Αν οι άλλοι, το πλήθος, έμειναν στάσιμοι στα λιμνάζοντα έλη της αμαρτίας, αυτό οφείλεται στο ότι αυτοί θαύμαζαν μεν το μεγαλείο του Χριστού, δεν έστρεφαν όμως το βλέμμα και προς τα έσω, δεν έβλεπαν και τη δική τους αθλιότητα. Αν έστρεφαν το βλέμμα στην καρδιά τους, ή τρομακτική αντίθεση θα τους οδηγούσε σε σοβαρές σκέψεις, θα τους αναστάτωνε, θα τους έκανε να πάρουν ταπεινωμένοι το δρόμο της επιστροφής, της αλλαγής, της σωτηρίας. Θέλετε μερικά παραδείγματα; Όταν ό Κύριος πέρασε από την Ιεριχώ, πολύς κόσμος έτρεξε να τον ακούσει από περιέργεια. Τίνος όμως την καρδιά διαπέρασε το ηλεκτρικό ρεύμα του λόγου του; τίνος ή συνείδηση ξύπνησε; Ποιος από 'κείνο το συρφετό ένιωσε το Χριστό; Μόνο ό Ζακχαίος. Αυτός πέταξε λίγο πάνω από το χώμα και την ύλη, ανέβηκε στη συκομορέα αντίκρισε τον Ιησού και συγκλονίστηκε. Έκανε σύγκριση με τη δική του αθλιότητα. Ό Ιησούς δεν είχε ούτε δραχμή στην τσέπη, αυτός είχε ποσά αμύθητα• ό Ιησούς δεν είχε πού να γείρει το κεφάλι (βλ. Ματθ. 8,20 Λουκ. 9,58), αυτός είχε το καλύτερο μέγαρο• ό Ιησούς περιόδευε πόλεις και χωριά «ευεργετών και ίώμενος» (Πράξ. 10,38), ήταν ή παρηγοριά και ό προστάτης των χηρών και ορφανών, αυτός σκόρπιζε θλίψη και πόνο, αφού τους έκλεβε το ψωμί με το νόμο. Αυτή ή τρομακτική απόσταση μεταξύ αυτού και του Χριστού τον συγκλόνισε, και πήρε αποφασιστικά το δρόμο της επιστροφής. Ήθελε να πλησίαση στο μεγαλείο του Χριστού πού λέει «Πώλησαν σου τα υπάρχοντα και δός πτωχοίς» (Ματθ.19,21). Και δεν έφθασε μεν στο σημείο αυτό. είπε όμως• «Τα ήμισυ των υπαρχόντων μου. Κύριε, δίδωμι τοις πτωχοίς» (Λουκ. 19,8). Βρέθηκε, εν πάση περιπτώσει, στην οδό πού οδηγεί στο μεγαλείο φάνηκε δε πολύ ανώτερος από τον πλούσιο εκείνο νεανίσκο πού «απήλθε λυπούμενος» (Ματθ. 19,22• Μάρκ. 10,22), όταν ό Κύριος του έδειξε το ύψος της ακτημοσύνης.

"Άλλο παράδειγμα. Αν ή Σαμαρείτης επέστρεψε στο Χριστό και έγινε ή αγία Φωτεινή, το μυστικό της επιστροφής της βρίσκεται στο ότι, όταν αντίκρισε το μεγαλείο του Χριστού, είδε συγχρόνως και τη δική της αθλιότητα. Διέκρινε εμπρός της κάποιον με ανώτερο πνεύμα, πού έβλεπε κι αυτήν σαν παιδί του Θεού, δεν εξέταζε σε ποια φυλή ανήκει ούτε τίνος χρώματος είναι. Εμπρός της είχε ένα προφήτη, πού της είπε με λεπτομέρειες τα αμαρτήματα της. Τέλος ή υψηλή διδασκαλία του ότι «πνεύμα ό Θεός» (Ίωάν. 4,24) κι ότι μπορεί να λατρεύεται παντού, τη συγκλονίζει. Βλέπει όμως έπειτα και τη δική της αθλιότητα και τρομάζει. Τι ήταν αυτή; Μία πόρνη πέντε άντρες είχε αλλάξει, κι αυτός πού είχε τώρα δεν ήταν άντρας της. Εμπρός στο Χριστό ένιωσε ράκος. Και όμως βλέπει τον ήλιο - Χριστό να καταδέχεται ν' αγγίζει το δικό της βόρβορο. Αυτή ή συναίσθηση ότι είναι μηδέν, ιδού, αγαπητοί μου, το μυστικό της επιστροφής της.

Άλλ' εκεί πού καθαρότερα φανερώνεται ποιο είν' εκείνο πού κάνει τον άνθρωπο να επιστρέφει στο Θεό, είναι ή σημερινή παραβολή. Ό άσωτος, όταν σώθηκαν τα λεφτά κι από την πείνα κατήντησε χοιροβοσκός κ' έτρωγε ξυλοκέρατα, βρέθηκε σε δύσκολη θέση. Ένα βασιλόπουλο αυτός, να βοσκή χοίρους! Το περιβάλλον εκείνο του είναι αφόρητο. 'Αλλ' αφού είχε γίνει ακάθαρτος σαν τους χοίρους πού έβοσκε, έτσι του άξιζε. Αυτή ή απερίγραπτη αθλιότης δημιουργεί στην ψυχή του ένα συναίσθημα συντριβής. Κλαίει. Ή σκέψη του πετά στο πατρικό του, όπου κι αυτοί ακόμα οι δούλοι περνούν καλύτερα. Ω το μεγαλείο του πατρικού του σπιτιού, ω ή δική του αθλιότης!

Συγκλονίζεται. Και ακριβώς εδώ, αγαπητοί μου, μεταξύ του μεγαλείου και της αθλιότητος, παίχθηκε το δράμα της επιστροφής του.

Από τα παραδείγματα αυτά καταλαβαίνουμε, ότι το μυστικό της επιστροφής βρίσκεται σε δύο σημεία στο θαυμασμό της πίστεως και στη δική μας αύτομεμψία.

Αδελφοί μου! Ή θρησκεία του Ιησού μας έχει μεγαλείο, ή Εκκλησία είναι ύψος θαυμαστό. Μέσα σ' αυτήν ακούγεται το «Αγαπάτε αλλήλους» (Ίωάν. 13,34' 15,12), το «Έλθέτω ή βασιλεία σου» (Ματθ. 6,10), βασιλεία δικαιοσύνης, αγάπης, αδελφοσύνης, ειρήνης. Άλλα δεν ωφελεί να μείνουμε μόνο σ' αυτό το θαυμασμό. Πρέπει συγχρόνως να στρέψουμε την προσοχή και κάπου άλλου να εξετάσουμε τον εαυτό μας, να δούμε την αθλιότητα μας, ν' αναλογιστούμε σε ποια απόσταση από το μεγαλείο αυτό βρισκόμαστε εμείς, όπως έκανε ό άσωτος. Αν το κάνουμε αυτό, θα διαπιστώσουμε την τρομακτική αντίθεση. Ή διαπίστωσης αυτή θα μας βάλει σε ανησυχία και σοβαρές σκέψεις. Και έτσι μπορεί να γεννηθεί μέσα μας ή ώθηση ν' αφήσουμε τα χαμηλά, να πάρουμε ταπεινωμένοι το δρόμο της επιστροφής, και βαδίζοντας συνεχώς προς την κορυφή να βρεθούμε τέλος στην πατρική οικία και να δεχθούμε όπως ό άσωτος τον εναγκαλισμό της σωτηρίας.

Θαυμασμός λοιπόν και αύτομεμψία. Άλλ' υπάρχει σήμερα θαυμασμός του μεγαλείου; Θαυμάζουμε εμείς την πίστη μας; Οι άνθρωποι της εποχής του Χριστού τον θαύμαζαν. Αργότερα οι άνθρωποι θαύμαζαν τους πατέρας της Εκκλησίας, τους μάρτυρες, τους οσίους. Τα περασμένα χρόνια οι προγονοί μας μελετούσαν τους βίους των αγίων και θαύμαζαν τη ζωή, τις αρετές, τα παθήματα, τα μαρτύρια τους. Σήμερα εμείς Τι θαυμάζουμε; Μήπως έπαυσε τώρα ή θρησκεία μας να έχη δύναμη και αίγλη; Όχι. Ό «Χριστός χθες και σήμερον ό αυτός και εις τους αιώνας» (Έβρ.13,8). Και όμως έπαυσε ό θαυμασμός για την πίστη μας. Αλλά θαυμάζουμε τώρα• πράγματα εφήμερα, ανθρώπινες θεωρίες πού περιέχουν λάθη, πρόσωπα άσωτα και διεφθαρμένα, με δυο λόγια τα μικρά και ασήμαντα. Όλα τα θαυμάζουμε, πλην του Ιησού Χριστού. Ώ γενεά πονηρά Και διεστραμμένη!
Έπαυσε ό θαυμασμός προς τη θρησκεία μας, άλλ' έπαυσε και η προς τα έσω στροφή μας. Παύσαμε να εξετάζουμε τον εαυτό μας, να βλέπουμε την αθλιότητα μας. Ή αμαρτία κανένα δεν ανησυχεί. Πώρωσης άνευ προηγούμενου επικρατεί στις συνειδήσεις. Για αυτό λίγοι βρίσκονται στην οδό της μετανοίας, μικρό - πολύ μικρό είναι το ποίμνιο του Ιησού.

Αδελφοί μου δύο είναι τα αίτια της απομακρύνσεως των περισσοτέρων από το Θεό ή έλλειψης θαυμασμού προς τη θρησκεία μας και ή έλλειψης αυτοεξετάσεως. Ας ευχηθούμε, όλοι ν' ανακαλύψουμε το μυστικό, το δρόμο αυτό της επιστροφής και μαζί με τον άσωτο υιό ν' αναφωνήσουμε κ' εμείς• «Ανάστατες πορευσόμεθα πρός τον πατέρα...» (Λουκ. 15,18)• αμήν.

Επίσκοπος Αυγουστίνος
Απομαγνητοφωνημένη ομιλία, ή οποία έγινε στην αίθουσα του συλλόγου "40 Μάρτυρες" Κοζάνης την 9-2-1 958.

Καταγραφή και σύντμησης 27-02- 2005

Πηγή: Πηγή Ζωής