Κωνσταντῖνος ΙΑ´ Παλαιολόγος – Ἡ τελευταία ὁμιλία πρὸς τὸν λαόν (ὀλίγον πρὸ τῆς Ἁλώσεως)

Ἀπὸ τὸ Χρονικὸν τοῦ Μεγάλου Λογοθέτου Γεωργίου Σφραντζῆ ἢ Φραντζῆ
Ἐκδοθὲν ἐν Κερκύρᾳ ἔτει 1477

Ἐμεῖς μέν, εὐγενέστατοι Ἄρχοντες καὶ ἐκλαμπρότατοι δήμαρχοι καὶ στρατηγοὶ καὶ γενναιότατοι στρατιῶται καὶ πᾶς ὁ πιστὸς καὶ τίμιος λαός, καλὸς οἴδατε ὅτι ἔφθασεν ἡ Ὥρα καὶ ὁ ἐχθρὸς τῆς πίστεως ἡμῶν βούλεται ἵνα μετὰ πάσης τέχνης καὶ μηχανῆς ἰσχυροτέρως στενοχωρήσῃ ἡμᾶς καὶ πόλεμον σφοδρὸν μετὰ συμπλοκῆς μεγάλης καὶ συρρήξεως ἐκ τῆς χέρσου καὶ θαλάσσης δώσῃ ἡμῶν μετὰ πάσης δυνάμεως, ἵνα, εἰ δυνατόν, ὡς ὄφις τὸν ἰὸν ἐκχύσῃ καὶ ὡς λέων ἀνήμερος καταπίῃ ἡμᾶς. Διὰ τοῦτο λέγω καὶ παρακαλῶ ὑμᾶς ἵνα στῆτε ἀνδρείως καὶ μετὰ γενναίας ψυχῆς, ὡς πάντοτε ἕως τοῦ νῦν ἐποιήσατε, κατὰ τὸν Ἐχθρῶν τῆς πίστεως ἡμῶν. Παραδίδωμι δὲ ὑμῖν τὴν ἐκλαμπροτάτην καὶ περίφημον ταύτην πόλιν καὶ πατρίδα ἡμῶν καὶ βασιλεύουσαν τῶν πόλεων. Καλῶς οὖν οἴδατε, ἀδελφοί, ὅτι διὰ τέσσερά τινα ὀφείλεται κοινῶέ ἐσμεν πάντες ἵνα προτιμήσωμεν ἀποθανεῖν μᾶλλον ἢ ζῆν, πρῶτον μὲν ὅπερ τῆς πίστεως ἡμῶν καὶ εὐσεβείας, δεύτερον δὲ ὅπερ πατρίδος, τρίτον ὅπερ τοῦ βασιλέως ὡς Χριστοῦ Κυρίου, καὶ τέταρτον ὅπερ συγγενῶν καὶ φίλων. Λοιπόν, ἀδελφοί, ἐὰν χρεῶσταί ἐσμεν ὑπὲρ ἑνὸς ἐκ τῶν τεσσάρων ἀγωνίζεσθαι ἕως θανάτου πολλὰ μᾶλλον

Ο βασιλεύς μας εσκοτώθη, καμμία συνθήκη δεν έκαμε

 

Μίαν φοράν όταν επήραμε το Ναύπλιο, ήλθε ο Άμιλτον να με ιδή.

Μου είπε ότι: “Πρέπει οι Έλληνες να συμβιβασθούν και η Αγγλία να μεσιτεύσει”.

Εγώ του αποκρίθηκα ότι: “Αυτό δε γίνεται ποτέ,

                                     Ελευθερία ή Θάνατος.

Εμείς καπετάν Άμιλτον ποτέ συμβιβασμό δεν κάναμε με τον Τούρκο.

Άλλους έκοψε, άλλους σκλάβωσε με το σπαθί,

και άλλοι καθώς εμείς, εζούσαμεν ελεύθεροι από γενεά εις γενεά.

Ο βασιλεύς μας εσκοτώθη, καμμία συνθήκη δεν έκαμε.

Η φρουρά του είχε παντοτινόν πόλεμον με τους Τούρκους

και δύο φρούρια ήταν πάντοτε ανυπότακτα”.

Με είπε: “Ποία είναι η βασιλική φρουρά του, ποία είναι τα φρούρια;”.

“Η φρουρά του βασιλέως μας είναι οι λεγόμενοι κλέφτες,

τα φρούρια η Μάνη και το Σούλι και τα βουνά”.

                                                                                     Θεόδωρος Κολοκοτρώνης

 

Ἀποφράς ἡ μέρα τῆς Ἁλώσεως;

Γράφει ὁ Γεώργιος Ἔξαρχος, Φιλόλογος,
Ὑποψήφιος Διδάκτωρ Ἱστορίας Πανεπιστημίου Ἰωαννίνων 

 

 

«Καί ἦταν καιροί πού ἡ Πόλη πόρνη

σέ μετάνοιες ξενυχτοῦσε,

καί τά χέρια της δεμένα τά κρατοῦσε,

καί καρτέραγ’ ἕνα μακελάρη….

….Καί καρτέραγε τόν Τοῦρκο νά τήν πάρει…».

Οἱ στίχοι εἶναι τοῦ Κωστῆ Παλαμᾶ, ἀπό τόν «Δωδεκάλογο τοῦ Γύφτου».

Αἰῶνες πρίν τήν ἡμέρα τῆς Ἁλώσεως προϋπῆρχαν τάσεις πού αὐτές ἔγιναν ἱκανές γιά νά φθάσουμε μέ μαθηματική ἀκρίβεια σέ αὐτήν τήν ἴδια τήν Ἅλωση. Ἄλλωστε ἡ Ἅλωση ἄργησε γιά λίγες δεκαετίες, λόγω τοῦ ὅτι ὁ Βαγιαζήτ, ὁ προπάππους τοῦ Πορθητῆ ἐνῶ ἦταν ἕτοιμος νά καταλάβει τήν Πόλη, εἰσέβαλαν οἱ Μογγόλοι μέ τόν Ταμερλάνο στήν Μ. Ἀσία καί ἔτσι ἀναγκάστηκε νά λύσει τήν πολιορκία. Ὁ ἐπιθανάτιος ρόγχος τῆς Πόλης κράτησε πάνω ἀπό τρεῖς αἰῶνες. Πρίν ἀκόμη γίνει ἡ Α΄ Ἅλωση.

Ὅλοι οἱ ἱστορικοί μας λένε ὅτι ἄν εἴχαμε ὑποταχθεῖ στόν Πάπα πρίν τήν Ἅλωση ἀπό τούς Ὀθωμανους θά εἴχαμε γίνει προτεκτοράτο τοῦ Βατικανοῦ. Θά ἤμασταν χειρότερα ἀπό ὅτι εἴμαστε σήμερα. Βλέπουμε τόν ἑλληνισμό στήν Κάτω Ἰταλία, στήν Γαλλία κ.ἀλ. ὅτι ταυτίστηκε μέ τό παπικό στοιχεῖο. Ἑκατομμύρια κατοικῶν ἔχασαν τήν ἑλληνικότητά τους καί σέ κάποιους μόνο μένει ἡ ἀνάμνηση ὅτι κάποτε ἐκεῖ ὑπῆρχε ἡ Μεγάλη Ἑλλάδα καί ὁμιλεῖτο ἡ ἑλληνική γλώσσα. Ἄν ἀντιπαραβάλουμε τούς ρωμηούς τῆς Εὐρώπης οἱ ὁποῖοι κατακτήθηκαν ἀπό τούς Φράγγους, μέ τούς ρωμηούς τῆς Ἀνατολῆς, οἱ ὁποῖοι σέ πολλές περιοχές,

«Τῆς ἁλώσεως προηγεῖται ἡ ἀποστασία καὶ τῆς ἀποστασίας ἕπεται ἡ ἅλωσις»

Ὁμιλία ποὺ ἐκφώνησε ὁ δάσκαλος κ. Σάββας Ἠλιάδης στὸ ἀρχονταρίκι τοῦ Ἱεροῦ Κοινοβίου Ὁσίου Νικοδήμου στὸ Κιλκὶς τὴν Δευτέρα 29 Μαΐου 2017

 

Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἑρμηνεύοντας τὸν πρῶτο στίχο ἀπὸ τὸ 4ο κεφάλαιο, τῆς Ἃ΄ πρὸς Τιμόθεον ἐπιστολῆς: «Τὸ δὲ Πνεῦμα ρητῶς λέγει ὅτι ἐν ὑστέροις καιροῖς ἀποστήσονται τινὲς τῆς πίστεως, προσέχοντες πνεύμασι πλάνοις καὶ διδασκαλίαις δαιμονίων, ἐν ὑποκρίσει ψευδολόγων…», γράφει: «Ὁ ἀπόστολος Παῦλος τὰ λέγει διὰ τοὺς ὕστερον γενομένους αἱρετικούς, (…) καὶ διὰ ὅλους τούς ἄλλους, τὸς καταγομένους ἀπὸ τὴν πονηρᾶν φατρίαν τῶν αἱρετικῶν τούτων. Βλέπε δὲ ἀγαπητέ, ὅτι ὁ Παῦλος εἶπε, πὼς οἱ αἱρετικοὶ πρῶτον ἔχουν νὰ ἀποστατήσουν ἀπὸ τὴ πίστιν καὶ τότε νὰ ξεράσουν τὰς κακοδοξίας αὐτῶν, διὰ νὰ δείξει πὼς ἡ πίστις εἶναι ὡσὰν ἄγκυρα καὶ ὅταν τινὰς ξεπέσει ἀπὸ τὴν ἄγκυραν, ναυαγεῖ καὶ καταποντίζεται εἰς τὴν ἀπώλειαν, κατὰ τὸν θεῖον Χρυσόστομον».
Καὶ συνεχίζει παρακάτω: «Ἐκεῖνα ὁπού οἱ αἱρετικοὶ οὗτοι ψεύδονται, δὲν τὰ ψεύδονται κατὰ ἄγνοιαν, ἀλλὰ γνωρίζοντες ὅτι εἶναι ψευδῆ, ὑποκρίνονται πὼς διδάσκουσι ταῦτα ὡς ἀληθινὰ καὶ βέβαια». Κρατῆστε καλὰ αὐτὴν τὴν...
μεγάλη διαχρονικὴ ἀλήθεια, ἀδελφοί μου, καθώς, ἀκριβῶς ἔτσι ἐργάζονται καὶ σήμερα οἱ ἐκτός, ἀλλὰ καὶ οἱ ἐντός τῆς Ὀρθοδοξίας, καὶ ἐκπορθοῦν καὶ ἁλώνουν τὶς ψυχές, ἀλλοιώνοντας τὴν Ἀλήθεια καὶ τὰ ὅρια τῆς Ἐκκλησίας.


Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἀφίσταται, ἀπομακρύνεται ἀπὸ τὸ καλό, -καὶ αὐτὸ τὸ καλὸ δὲν εἶναι παρὰ ἡ Ἀλήθεια, τὴν ὁποία

Κωνσταντινούπολη: Ἡ ἀρχοντικὴ καὶ βασιλικὴ πολιτεία

τοῦ Φώτη Κόντογλου

Τί ἤτανε, ἀληθινά, ἐκεῖνο τὸ Βυζάντιο, ἐκείνη ἡ Κωνσταντινούπολη; Παραμυθένιος κόσμος! Ὄχι μοναχὰ ἡ ἀρχαία πολιτεία, μὰ κι ἡ καινούρια, ὣς τοῦ σουλτάν-Χαμὶτ τὰ χρόνια.
Εἶχα γνωρίσει ἕναν χριστιανὸ Ἀνατολίτη κοσμογυρισμένον, ποὺ ἔζησε πολλὰ χρόνια στὴν Εὐρώπη καὶ στὴν Ἀμερική, στὴ Λόντρα, στὸ Παρίσι, στὴ Ρώμη, στὴ Νέα Ὑόρκη.
«Ὅλες αὐτὲς οἱ μεγάλες πολιτεῖες, μοῦ ἔλεγε, εἶναι σπουδαῖες, μὰ σὰν τὴν Κωνσταντινόπολη δὲν ὑπάρχει ἄλλη στὴν οἰκουμένη, κι οὔτε βρίσκεται στὸν ντουνιὰ τέτοια ἐπίσημη ἀρχοντικιὰ καὶ βασιλικὴ πολιτεία».
Στὰ χρόνια τῶν Βυζαντινῶν «ἡ βασιλεύουσα Πόλις» θὰ εἶχε μιὰ... ἐξωτικὴ κι ἀλλόκοτη μεγαλοπρέπεια. Χίλιοι κουμπέδες (τροῦλλοι) κατάχρυσοι λαμποκοπούσανε μέσα στὴ βλογημένη αὐτὴ ἀφεντοπολιτεία.
Στὴ μέση στεκότανε, σὰν ἥλιος, ἡ Ἁγιὰ Σοφιά, καὶ γύρω της ἤτανε σκορπισμένες οἱ ἄλλες ἐκκλησίες μὲ τοὺς χρυσοὺς κουμπέδες, σφαῖρες οὐράνιες, ποὺ λὲς καὶ γυρίζανε γύρω στὸν ἥλιο.
Δὲν φαινόντανε πὼς ἤτανε κτίρια καμωμένα ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο, ἀλλὰ σὰν νὰ κατεβήκανε ἀπὸ τὸν οὐρανὸ καὶ σταθήκανε ἀπάνω στὴ γῆ.
Κι ἀπὸ μέσα ἤτανε καταστολισμένες μὲ ψηφιά,

Διαδικτυακή Εσπερίδα για την επέτειο της Άλωσης της Πόλης

 

Η Ιερά Μητρόπολις Πέτρας και Χερρονήσου σε συνεργασία με τον Παγκρήτιο Σύνδεσμο Θεολόγων, για την επέτειο της Άλωσης της Πόλης, διοργανώνει Διαδικτυακή Εσπερίδα την Παρασκευή 28 Μαΐου 2021 και ώρα 6 μ.μ. 

Θα μιλήσουν:

Ο π. Αντ. Μπιλάλης Δρ. Πανεπιστημίου Αθηνών-ιστορικός-συγγραφέας με θέμα:_Από την πρώτη στη Δεύτερη Άλωση._
 

Ο κ. Γεώργιος Έξαρχος Φιλόλογος Υποψήφιος Διδάκτωρ Ιστορίας στο Παν/μιο Ιωαννίνων, με θέμα: _Αποφράς η ημέρα της Αλώσεως;_
 

Ο κ. Μιχαήλ Τσακιράκης Γυμνασιάρχης, Πρόεδρος του Παγκρητίου Συνδέσμου Θεολόγων με θέμα:_Είμαστε όλοι Βυζαντινοί._

 

 

ΟΜΙΛΙΑ Εκδήλωση ΕΡΩ «13 Απριλίου 1204, η Άλωση που πλήγωσε ανεπανόρθωτα την Ρωμηοσυνη»

 

 

Την Τρίτη 13 Απριλίου και ώρα 21:00​ πραγματοποιήθηκε διαδικτυακή ομιλία από τον φιλόλογο Γεώργιο Έξαρχο με θέμα «13 Απριλίου 1204, η Άλωση που πλήγωσε ανεπανόρθωτα την Ρωμηοσυνη». 

 

 

Ὁ μαρμαρωμένος βασιλιάς καὶ οἱ μαθητευόμενοι μάγοι

Ἀδελφοί μου, σὲ μερικοὺς ἀνθρώπους ἐδόθη ἀπὸ τὸν Θεὸ τὸ μεγάλο χάρισμα νὰ εἶναι ἀναγνῶστες. Δηλαδή, νὰ μποροῦν νὰ διαβάζουν τὴν ἐποχή τους καὶ νὰ τὴν ἑρμηνεύουν σὲ αὐτοὺς ποὺ δὲν ἔχουν τὸ χάρισμα αὐτό. Οἱ ἀναγνῶστες αὐτοὶ εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ βλέπουν τὰ παρελθόντα καὶ τὰ παρόντα.
Σὲ μερικοὺς ἀπὸ αὐτούς ποὺ τοὺς ἐδόθη τὸ χάρισμα αύτό, πονοῦν ἀφόρητα γιὰ τὴν ἐποχή τους. Κάνουν τὸν πόνο τους προσευχή. Καὶ τὸ χάρισμά τους αὐξάνει καὶ βλέπουν καὶ τὰ μέλλοντα συμβαίνειν. Αὐτὸ καὶ ἂν εἶναι πόνος δυσβάστακτος, μοναξιὰ καὶ σαλότης! Ὁ Γιάννης Χελιδώνης, παιδὶ τῆς Σαμαρίνας καὶ τὸν ἔγγαμον βίον του ἀσκήσας στὴν πόλη τῶν Ἀθηναίων, εἶναι ἕνας τέτοιος ἀναγνώστης. Βαθιὰ πονεμένος, εὐαίσθητος καὶ μοναχικός, μὲ τάλαντο συγγραφικὸ ὅσο λίγοι. Μαθητὴς καὶ υἱὸς κατὰ πνεῦμα τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτη Κεφαλληνίας κυροῦ Γερασίμου. Δικηγόρος στὸ ἐπάγγελμα, νηπτικὸς στοὺς Ὀρθοδόξους δρόμους καὶ τρόπους.
Τὸ κείμενό του ποὺ ἀκολουθεῖ: «Ὁ μαρμαρωμένος βασιλιὰς καὶ οἱ μαθητευόμενοι μάγοι», εἶναι μία ἐξαίρετη ἀνατομία τοῦ ψευδο-ρωμέϊκου ποὺ ἔστησαν οἱ μαθητευόμενοι μάγοι ἡμέτεροι καὶ ξένοι, ἀλλὰ καὶ μία συγκλονιστικὴ ὅραση στὴν "ἔκβαση τοῦ νεοελληνικοῦ δράματος" μὲ τὴν Ὀρθοδοξη προσδοκία τῆς ἀνάστασης τῶν νεκρῶν.
Καὶ ταῦτα πάντα θὰ γενοῦν ὑπὸ τὸ βλέμμα τοῦ μαρμαρωμένου Βασιλιᾶ…
Ὁ Γιάννης Χελιδώνης ἐτελειώθη ἐν Κυρίῳ τὸ 2016.

Χριστός Ἀνέστη! Ἀληθῶς Ἀνέστη!
Διάπυρος πρὸς τὸν Ἀναστάντα Κύριον εὐχέτης
ὁ Μητροπολίτης
† Ὁ Μόρφου Νεόφυτος
***

Γιάννη Ἀ. Χελιδώνη

 «Ὅταν ἦρθε ἡ ὥρα νὰ τουρκέψῃ ἡ Πόλη, καὶ μπῆκαν μέσα οἱ Τοῦρκοι, ἔτρεξε ὁ βασιλιάς μας καβάλα ‘ς τ’ ἄλογό του νὰ τοὺς ἐμποδίσῃ. Ἦταν πλῆθος ἀρίφνητο ἡ Τουρκιά, χιλιάδες τὸν ἔβαλαν ‘ς τὴ μέση, κι ἐκεῖνος τοὺς χτυποῦσε κ’ ἔκοβε ἀδιάκοπα μὲ τὸ σπαθί του. Τότε σκοτώθη τὸ ἄλογό του κ’ ἔπεσε κι αὐτός. Κι’ ἐκεῖ ποὺ ἕνας Ἀράπης σήκωσε τὸ σπαθί του νὰ χτυπήσῃ τὸ βασιλιά, ἦρθε ἄγγελος Κυρίου καὶ τὸν ἅρπαξε, καὶ τὸν πῆγε σὲ μιὰ σπηλιὰ βαθιὰ στὴ γῆ κάτω, κοντὰ στὴ Χρυσόπορτα.
Ἐκεῖ μένει μαρμαρωμένος ὁ Βασιλιάς, καὶ καρτερεῖ τὴν ὥρα νὰ ρθῇ πάλι ὁ ἄγγελος νὰ τὸν σηκώσει. (…) Καὶ θὰ σηκωθῇ ὁ βασιλιάς, καὶ θὰ μπῇ ‘ς τὴν Πόλη ἀπὸ τὴ Χρυσόπορτα, καὶ κυνηγώντας μὲ τὰ φουσσάτα του τοὺς Τούρκους, θὰ τοὺς διώξῃ ὣς τὴν Κόκκινη Μηλιά. Καὶ θὰ γίνῃ μεγάλος σκοτωμός, ποὺ θὰ κολυμπήσῃ τὸ μουσκάρι ‘ς τὸ αἷμα.»
Ὁ μῦθος εἶναι ἡ πρωταρχικὴ ἔκφραση τοῦ ψυχολογικοῦ βάθους καὶ τῆς βιοθεωρίας ἑνὸς λαοῦ. Ὡς ἱστόρημα φανταστικό, δὲν ἐξαντλεῖται στὴν καταγραφὴ τῶν φαινομένων, οὔτε ὑπόκειται στοὺς νόμους τῆς λογικῆς. Ἀντίθετα κάνοντας χρήση φανταστικῶν, ἐξωλογικῶν μεταϊστορικῶν στοιχείων κατατείνει σὲ μιὰ «παράδοξη» ἑρμηνεία τοῦ πραγματικοῦ. Στὴ μυθικὴ ἐκδοχὴ τῆς ἀλήθειας ποτὲ ἕνα σὺν ἕνα δὲν κάνει δύο.

Ἀπὸ τὸ 1453 μέχρι σήμερα ὁ ἀγώνας γιὰ ἐλευθερία

Από το 1453 μέχρι σήμερα ο αγώνας για ελευθερία. Ιστορική Πινακοθήκη Ι. Μ from Spyros on Vimeo.

13 Ἀπριλίου 1204: Ἡ ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀπὸ τοὺς Φραγκολατίνους

Γράφει ὁ πατὴρ Γεώργιος Μεταλληνός, Ὁμότιμος καθηγητὴς τῆς Θεολογικῆς σχολῆς Ἀθηνῶν
Ἐκεῖνον τὸν Ἀπρίλιο... (Ἡ ἅλωση τοῦ 1204)

 
Ἂν ἡ 29η Μαΐου εἶναι ἡμέρα πένθους γιὰ τὸν Ἑλληνισμό, διότι φέρνει στὴ μνήμη μας τὴν ἅλωση τῆς Πόλης ἀπὸ τοὺς Ὀθωμανοὺς τὸ 1453, ἄλλο τόσο ἀποφρὰς εἶναι γιὰ τὸ Γένος μας καὶ ἡ 13η Ἀπριλίου, διότι κατ᾿ αὐτὴν ἔπεσε ἡ Πόλη τὸ 1204 στοὺς Φράγκους. Τὸ δεύτερο γεγονὸς δὲν ὑστερεῖ καθόλου σὲ σημασία καὶ συνέπειες ἔναντι τοῦ πρώτου. Αὐτὴ εἶναι σήμερα ἡ κοινὴ διαπίστωση τῆς ἱστορικῆς ἔρευνας. Ἀπὸ τὸ 1204 ἡ Πόλη, καὶ σύνολη ἡ Αὐτοκρατορία τῆς Νέας Ῥώμης, δὲν μπόρεσε νὰ ξαναβρεῖ τὴν πρώτη της δύναμη. Τὸ φραγκικὸ χτύπημα ἐναντίον της ἦταν τόσο δυνατό, ποὺ ἔκτοτε ἡ Κωνσταντινούπολη ἦταν «μία πόλη καταδικασμένη νὰ χαθεῖ» (Ἑλ. Ἀρβελέρ). Ἀξίζει, συνεπῶς, μία θεώρηση τοῦ γεγονότος αὐτοῦ ἔστω καὶ στὰ περιορισμένα...ὅρια ἑνὸς ἄρθρου.
1. Στὶς 12/13 Ἀπριλίου 1204, ἔπειτα ἀπὸ μία πεισματικὴ καὶ μακρόχρονη πολιορκία, κατελάμβαναν οἱ Φραγκολατίνοι Σταυροφόροι τὴν Κωνσταντινούπολη. Ἡ χριστιανικὴ αὐτοκρατορία τῆς Ῥωμανίας/ Βυζαντίου ἔσβηνε κάτω ἀπὸ τὸ θανάσιμο πλῆγμα τῆς φραγκικῆς Δύσεως. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ ἦταν σημαντικότατο σὲ δύο κατευθύνσεις: α) ἐσωτερικά, διότι σφράγισε καθοριστικὰ τὴν περαιτέρω πορεία τῆς αὐτοκρατορίας, καὶ β) ἐξωτερικά, διότι καθόρισε ἐπίσης τελεσίδικα τὶς σχέσεις μὲ τὴν Δύση, ἀλλὰ καὶ μὲ τὴν ἀνερχόμενη δύναμη τῶν Ὀθωμανῶν. Ἡ τραγικὴ ἱστορικὴ ἐπιλογὴ τοῦ Ῥωμαίικου, ποὺ ἐκφράζεται μὲ τὸν