«Ο Μάρκος ήτανε τρανός.
Είχε νου που δεν είχε άλλος και είχε γνώμη δίκαια σαν Χριστού!
Ούτε στο δάχτυλό του δεν τον φτάναμε!»
Θεατρική παράσταση για το Μάρκο Μπότσαρη από τους μαθητές του Δημοτικού Σχολείου Δουραχάνης, με αφορμή τη συμπλήρωση 200 χρόνων από το θάνατό του.
Γεωργίου Κ. Ἐξάρχου
φιλολόγου
Ἂν ποτὲ τοῦτος ὁ δύσμοιρος τόπος ἀναδείξει πέντε-δέκα νεοέλληνες, σίγουρα ὁ Μακρυγιάννης θὰ καταταχθῆ ἀνάμεσά τους. Ὁ ρουμελιώτης στρατηγὸς ἀποτελεῖ τὴν ἐνσάρκωση τοῦ Ρωμηοῦ σὲ τοῦτον τὸν τόπο. Πρόκειται γιὰ μία ἀπὸ τὶς ἁγνότερες καὶ ἡρωικότερες μορφὲς ποὺ συνετέλεσαν στὸ «θαῦμα» τοῦ ‘21, προσωπικότητα ἀνιδιοτελῆ, ἑλληνορθόδοξη, μὲ ἔκδηλη τὴ λαϊκὴ εὐλάβεια.
Ὅλα αὐτὰ δὲν θὰ μᾶς ἦταν γνωστά, ἂν ὁ γενναῖος στρατηγὸς δὲν συνέγραφε τὸ ἐκπληκτικὸ κείμενο τῶν Ἀπομνημονευμάτων του. Σὲ αὐτὸ τὸ ἔργο ὁ Μακρυγιαννης σημειώνει ἀναμνήσεις καὶ κρίσεις ἀπὸ τὰ χρόνια τῆς Ἐπανάστασης ἕως τὸ ἔτος 1851. Τὸ ἔργο αὐτὸ ὁ ἀγωνιστὴς τὸ φύλαγε σὲ χειρόγραφες σημειώσεις στὸν κῆπο τοῦ σπιτιοῦ του.
Ὁ Γ. Βλαχογιαννης τὸ 1904 ἐξέδωσε, ἀφοῦ βεβαίως πρῶτα μετέγραψε τὸ ἔργο τοῦ Στρατηγοῦ. Ὡστόσο τὸ ἔργο αὐτὸ θὰ ἔμενε περαιτέρω στὴν ἀφάνεια, ἂν ὁ Γ. Σεφέρης, τὸ 1943, δὲν διέγειρε μέσα ἀπὸ ἄρθρα καὶ ἐργασίες του τὸ ἐνδιαφέρον ὄχι μόνο μεγάλου κύκλου διαννοουμένων, ἀλλὰ καὶ τοῦ εὐρυτέρου κοινοῦ γιὰ τὸν Μακρυγιάννη. Ὁ νομπελίστας μας ποιητὴς γράφει: «τὸ Α καὶ τὸ Ω στὴν ζωὴ μου εἶναι ὁ Μακρυγιάννης…». Ὁ Σεφέρης, λοιπόν, τολμᾶ νὰ ταυτίση τὸν Στρατηγὸ μὲ τοὺς ἀρχαίους Ἕλληνες
Δεν ενδιαφέρει τον Ρωμηόν τί λέγουν οι ξένοι δι’αυτόν, διότι τα κριτήριά του είναι ρωμαίϊκα.
Ο Γραικός αγωνίζεται να βρεθή εις θέσιν να διατυμπανίζη τι καλά λέγουν οι ξένοι δι αυτόν, δια να αποδείξη την αξίαν του, διότι τα κριτήριά του δεν είναι ρωμαίϊκα αλλά ευρωπαϊκά, ρωσικά και αμερικάνικα.
Ο Ρωμηός είναι σκληρός και ελεύθερος και ουδέποτε αφελής. Και όταν το σώμα του ή τα συμφέροντά του σκλαβωθούν, κάμνει ελιγμούς και υποκρίνεται αναλόγως των περιστάσεων, δια να παραμείνη με την ευφυΐαν του όσον το δυνατόν πλέον ελευθέρα η Ρωμηοσύνη του. Με υπερηφάνειαν τον Καραγκιόζη κάμνει και πάντοτε αδούλωτος αετός της Ρωμηοσύνης παραμένει.
Ο Νεογραικισμός αρκετά εζημίωσε το Ρωμαίϊκον με την λεγομένην ξενομανίαν του, η οποία είναι εις την πραγματικότητα δουλοπρέπεια εις τα αφεντικά του.
Ακριβώς επειδή οι Νεογραικοί είναι διηρημένοι μεταξύ των αφεντικών των, συμπεριφέρονται ο ένας Γραικύλος προς τον άλλον Γραικύλον ωσάν τα αφεντικά των. Οι Γραικύλοι των Ρώσων φέρονται προς τους Γραικύλους των Αμερικανών
Επαναλαμβανόμενες διαπιστώσεις
Η εποχή που διανύουμε δεν πάσχει μόνο από σοβαρή οικονομική κρίση αλλά και από κρίση αξιών. Αμφισβητούνται ιστορικές, παραδοσιακές και θεμελιώδεις αρχές. Αρκετοί ενοχλούνται από τη σιωπή των πνευματικών ανθρώπων. Δεν υπάρχει θαρρετή ομολογία, υπεύθυνη αντίσταση, λόγος ζωηρός και βαθύς, που θα αναπαύσει όσους δακρύζουν, για το ξεθεμελίωμα της αγαπητής πατρίδος, τον ευτελισμό της Εκκλησίας, το ξερίζωμα της Παραδόσεως.
Η λήθη του παρελθόντος νοσεί το παρόν. Μοσχοθυμίαμα δεν οσφραίνεται, το ευαγγέλιο αργεί, η ευλάβεια ειρωνεύεται, οι γιαγιάδες δεν λένε παραμύθια και συναξάρια στα εγγονάκια τους, αλλά παρακολουθούν εναγώνια τουρκικά σίριαλ στην έγχρωμη τηλεόραση. Η Αγιά Σοφιά έφυγε από τους τοίχους, που γέμισαν από ημίγυμνους, αλυσοδεμένους τραγουδιστές.
Οι Μικρασιάτες λησμόνησαν και
Χάνω τὴν ψυχή μου θὰ πεῖ: χάνω τὴν οὐσιαστική μου ὕπαρξη. Χάνω τὴν αἴσθηση τῆς ἀτομικῆς μου τέλειας ψυχοπνευματικῆς σύνθεσης, ποὺ ἀποτελεῖ ἕνα μόριο ἀπὸ τὴν μεγάλη, τὴν πλατειὰ κοινωνικὴ καὶ ἐθνικὴ σύνθεση, ἀπὸ τὴν ὁποία ἀντλῶ καὶ ἀνανεώνω ἀδιάκοπα τὰ φυσιογνωμικὰ στοιχεῖα τοῦ πνεύματός μου καὶ τῆς ψυχῆς μου. Καὶ αὐτὴ ἡ ἐθνικὴ φυλετικὴ ἰδιομορφία τῆς ψυχῆς μου εἶναι ἀκριβῶς ἐκείνη ποὺ μὲ ἐντάσσει φυσιολογικὰ μέσα στὴν πανανθρώπινη κοινωνικὴ σύνθεση.
Ἀλλὰ γιὰ νὰ μὴ χάσω τὸν ἑαυτό μου, πρέπει νὰ
Γράφει ο Θεόφιλος Πουταχίδης
«Τι σας απασχολεί, τι σας ανησυχεί περισσότερο, όταν αναλογίζεστε το μέλλον;», ρώτησαν τον ποιητή στα 1976². Που μ’ άλλα λόγια πάει να πει: «Εξόριστε Ποιητή, στον αιώνα, λέγε, τι βλέπεις;»³. Και αυτός απάντησε: «Είναι η βαρβαρότητα. Τη βλέπω να ‘ρχεται μεταμφιεσμένη, κάτω από άνομες συμμαχίες και προσυμφωνημένες υποδουλώσεις. Δεν θα πρόκειται για τους φούρνους του Χίτλερ ίσως, αλλά για μεθοδευμένη και οιονεί επιστημονική καθυπόταξη του ανθρώπου. Για τον πλήρη εξευτελισμό του. Για την ατίμωσή του»².
Κι έψαξα και βρήκα τον ποιητή. Τον έπιασα, λοιπόν, και του λέω: «Όπως τα ‘πες έτσι κι έγινε. Με το πρόσχημα μιας ψευτοεπιστημονικής καθυπόταξης ζητούν τον πλήρη εξευτελισμό και την ατίμωσή μας».
Έμεινε για λίγο σκεφτικός «κι ύστερα κάθισε και σιωπηλά γρατζουνούσε τις ρυτίδες του»⁴. Ώσπου ξαναμίλησε: «Θυμάμαι τη μέρα που μας κήρυξαν τον πόλεμο οι Γερμανοί. Το πλήθος που ζητωκραύγαζε στην οδό Σταδίου σώπασε ξαφνικά κι έπειτα άρχισε να τραγουδά με μια βαριά μεγάλη φωνή: “Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια”. Αυτό και μόνο. Αλλά αυτό και μόνο ήταν αρκετό για να καταλάβει κανείς πως ο πόλεμος τούτος δεν ήταν σημερινός ούτε χτεσινός: ήταν ο αιώνιος πόλεμος της Ελλάδας όλων των καιρών για την ανθρώπινη αξία»⁵.
«Αυτό και μόνο». Αυτοί και μόνο, ένας στα Κύθηρα κι ένας στο Μεσολόγγι∙ των ποιητών αγαπημένα μέρη.
Αλλά, Θεέ και Ποιητή των πάντων «…έγιναν θηρία και ανθρωποφάγοι εις εμάς και οι βασιλείς σου και οι
Μίαν φοράν όταν επήραμε το Ναύπλιο, ήλθε ο Άμιλτον να με ιδή.
Μου είπε ότι: “Πρέπει οι Έλληνες να συμβιβασθούν και η Αγγλία να μεσιτεύσει”.
Εγώ του αποκρίθηκα ότι: “Αυτό δε γίνεται ποτέ,
Ελευθερία ή Θάνατος.
Εμείς καπετάν Άμιλτον ποτέ συμβιβασμό δεν κάναμε με τον Τούρκο.
Άλλους έκοψε, άλλους σκλάβωσε με το σπαθί,
και άλλοι καθώς εμείς, εζούσαμεν ελεύθεροι από γενεά εις γενεά.
Ο βασιλεύς μας εσκοτώθη, καμμία συνθήκη δεν έκαμε.
Η φρουρά του είχε παντοτινόν πόλεμον με τους Τούρκους
και δύο φρούρια ήταν πάντοτε ανυπότακτα”.
Με είπε: “Ποία είναι η βασιλική φρουρά του, ποία είναι τα φρούρια;”.
“Η φρουρά του βασιλέως μας είναι οι λεγόμενοι κλέφτες,
τα φρούρια η Μάνη και το Σούλι και τα βουνά”.
Θεόδωρος Κολοκοτρώνης
Την Τρίτη 13 Απριλίου και ώρα 21:00 πραγματοποιήθηκε διαδικτυακή ομιλία από τον φιλόλογο Γεώργιο Έξαρχο με θέμα «13 Απριλίου 1204, η Άλωση που πλήγωσε ανεπανόρθωτα την Ρωμηοσυνη».
τ ο υ Γ ι ά ν ν η Β λ αχ ο γ ι ά ν ν η
Γράφει ὁ Γεώργιος Κ. Ἔξαρχος, Κλασσικός Φιλόλογος,
Πολὺ πρὶν τὴν ἐπαναστάση τοῦ 1821 ὁ Ῥήγας εἶχε ὀραματισθῆ μία ἀναγεγενημένη Ῥωμαϊκὴ Αὐτοκρατορία. Ἡ Ὀθωμανικὴ αὐτοκρατορία εἶναι ἕνας γίγαντας μὲ πήλινα πόδια. Οἱ ἐξισλαμισμοὶ πληθαίνουν. Τὸ γένος φαίνεται ἔτοιμο νὰ ἀνταπεξέλθῃ στὰ κελεύσματα τῶν καιρῶν. Ὁ Ἀλέξανδρος Ὑψηλάντης θυσιάζει τὴν στρατιωτικὴ του σταδιοδρομία στὸν βωμὸ τῆς Λευτεριᾶς καὶ βροντοφωνάζει τὸ σύνθημα «μάχου ὑπὲρ Πίστεως καὶ Πατρίδος» στὸ Ἰάσιο τῆς Μολδοβλαχίας. Ὀξυδερκὴς ὢν καὶ πεφωτισμένος στρατιωτικὸς ἐπιλέγει τὴν καταλληλότερη τοποθεσία, ἐκεῖ… δίπλα στὴν Βασιλεύουσα.
Λίγους μῆνες πρωτύτερα, μετὰ τὴν ἧττα τῶν Τούρκων στὸν πρόσφατο ῥωσσο-τουρκικὸ πόλεμο, ὁ Τσάρος εἶχε συνυπογράψῃ μὲ τὸν Σουλτάνο τὴν μὴ διατήρησι, γιὰ οἰονδήποτε λόγο, τουρκικῶν δυνάμεων στὶς αὐτονομες πλέον παραδουνάβιες ἠγεμονίες. Μὲ τὴν κήρυξι ὅμως τῆς ἐπαναστάσεως, φοβούμενοι οἱ Ῥῶσσοι τὴν ἐνδεχομένη ἐπιτυχία της,
