100 σπάνιες μαρτυρίες ανθρώπων της Ηπείρου για το Έπος του 1940 | Μαρούλα Παπαευσταθίου-Τσάγκα

 

 100 σπάνιες μαρτυρίες ανθρώπων της Ηπείρου για το Έπος του 1940 | Μαρούλα Παπαευσταθίου-Τσάγκα

Το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων εξέδωσε έναν σημαντικό τόμο με σημαντικές αφηγήσεις που συνέλεξε η διδάκτωρ Ιστορίας Μαρούλα Παπαευσταθίου-Τσάγκα, με στόχο, όπως λέει, να διασωθούν τα πολύτιμα στοιχεία και η ζωή που έφεραν μέσα τους τα ηρωικά εκείνα «παιδιά του ‘40»

Στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο η Ελλάδα δεν αντιστάθηκε μόνο με τις στρατιές των πολεμιστών, τους σαμποτέρ που με εκρηκτικά έκαναν ζημιά στους εισβολείς και τους χιλιάδες άντρες που πολέμησαν μέχρι τέλους φεύγοντας στη μέση Ανατολή. Η αφανής πλειοψηφία των ανθρώπων της χώρας ήταν συντελεστής στην πορεία του αγώνα.

Το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων εξέδωσε ένα σημαντικό τόμο με 100 μαρτυρίες απλών ανθρώπων που συνέλεξε η κ. Μαρούλα Παπαευσταθίου–Τσάγκα διδάκτωρ ιστορίας. Το ενδιαφέρον της εστιάζεται στην ανάδειξη της Τοπικής Ιστορίας και της Ηπειρωτικής Παράδοσης. Υπηρετεί ως Συντονίστρια Εκπαιδευτικού Έργου Φιλολόγων στο Περιφερειακό Κέντρο Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού (ΠΕΚΕΣ) Ηπείρου. Κατοικεί στα Ιωάννινα και διδάσκει Προφορική Ιστορία σε μεταπτυχιακό επίπεδο. Στο πλαίσιο έρευνάς της για την περίοδο 1940-1944 κατέγραψε και αξιοποίησε μαρτυρίες προσώπων από την Ήπειρο με σκοπό τη διάσωση και διαφύλαξη των προσωπικών βιωμάτων τους από την περίοδο του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, της Κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης.

Η κ. Παπαευσταθίου μιλά στην Ο.Α. για τη βαθιά της έγνοια να μην χαθούν οι μαρτυρίες της εποχής:

«Στόχος μου ήταν να προλάβω να διασώσω τα πολύτιμα στοιχεία, τις αφηγήσεις ζωής, τη ζωή την ίδια που έφεραν μέσα τους τα ηρωικά εκείνα “παιδιά του ’40”, να αισθανθώ την “άχνα των ανθρώπων που έκαναν την ιστορία”, όπως χαρακτηριστικά λέει ο Τερζάκης, στο έργο του Ελληνική Εποποιία 1940-1941, το άρωμα της εποχής. Το έναυσμα το έδωσαν οι οικογενειακές μας ιστορίες για τα δραματικά γεγονότα της συγκεκριμένης περιόδου. Ζούσα σε ένα περιβάλλον αφηγήσεων με πλούσια κληρονομιά προφορικής παράδοσης.

Οι πρώτοι πληροφορητές μου είναι οι γονείς μου και οι δύο γιαγιάδες, από το Ζαγόρι και το Πωγώνι. Οι αφηγήσεις που καταγράψαμε

28 Οκτωβρίου 1940

 

Τῆς Σκέπης σου Παρθένε, ἀvuμνοῦμεν τάς χαρίτας, ἣν ὡς φωτοφόρον νεφέλην, ἐφαπλοῖς ὑπὲρ ἔννοιαν, καὶ σκέπεις τὸν λαόν σου νοερῶς, ἐκ πάσης τῶν ἐχθρῶν ἐπιβουλῆς. Σὲ γὰρ σκέπην καὶ προστάτιν καὶ βοηθόν, κεκτήμεθα βοῶντές σοι· Δόξα τοῖς μεγαλείοις σου Ἁγνή, δόξα τῇ θείᾳ Σκέπῃ σου, δόξα τῇ πρὸς ἡμᾶς σου, προμηθείᾳ Ἄχραντε.

 

Παναγία Θεοτόκε, η ελπίδα μας σε Σένα. Όπως τότε. 

Το σαράντα στην Πίνδο.

28 'Οκτωβρίου 1940 ὁμιλία π. Ἀθανασίου Χατζῆ

Μετά από τη θριαμβεύουσα νίκη κατά του φασισμού του Χιτλερικού και του Μουσολίνι, τι έγινε; Μας έβαλαν τη διχόνοια. Και μας χρέωσαν…

... Στην πλάτη ο ίδιος έχω κουβαλήσει μπαζούκας που ήταν αγγλικό όπλο. Το κουβάλησα ο ίδιος στην πλάτη. Και δεν είχε ο ελληνικός στρατός. Κι είχαν οι αντάρτες…. Λίρες… λίρες… πάρε από δω πάρε από κει τα ’μασαν οι επιτήδειοι κι άρχισαν οι προπαγάνδες…άρχισαν τα μίση..Κι έχουμε κατάλοιπα ακόμα από τον εμφύλιο. Κι ο καθένας μιλούσε για πατριωτισμό, θρησκεία, πατρίδα… Να σου θίξω λίγο τον εγωισμό σου και το συμφέρον σου και θα δω τι πατρίδα πιστεύεις, και τι θρησκεία έχεις. Ο καθένας έχει δύναμη γιατί μας αγαπάει ο Θεός…

28 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2006. Θεατρικό έργο: Πέρα από τα σύνορα του μίσους, Εκπαιδευτήρια Δουραχάνης.

 

Πρόκειται για τη σχολική γιορτή των Εκπαιδευτηρίων Δουραχάνης, με αφορφή την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 1940. Το βίντεο περιλαμβάνει αποσπάσματα από τα τραγούδια που ειπώθηκαν από τους μαθητές, τη θεατρική παράσταση του έργου Πέρα από τα σύνορα του μίσους και την ομιλία του πατρός Αθανασίου με μαρτυρίες των γεγονότων του '40 και συμβουλές και προτροπές προς τους μαθητές και τους παρευρισκόμενους.

Ερμιόνη Μπρίγκου Η «Κυρά της Χειμάρρας» και τα νεκρά παλικάρια του 1940

 

Την αποκαλούν «Κυρά της Χειμάρρας» και όχι άδικα - Η 85χρονη σήμερα, Ερμιόνη Μπρίγκου, είναι από μόνη της ζωντανή ιστορία
Μικρό παιδί το 1940, βοήθησε τον πατέρα της να θάψει στον κήπο του σπιτιού τους –στην άκρη της Χειμάρρας- έξι Έλληνες στρατιώτες που σκοτώθηκαν στις επιχειρήσεις κατά των Ιταλών.
Από τότε και έως σήμερα, ακόμη και τις δύσκολες εποχές του καθεστώτος Χότζα, φροντίζει τον αυτοσχέδιο ομαδικό τάφο, λέγοντας –ενίοτε- νοερά στα νεκρά παλικάρια: «Βρε παιδιά εγώ έζησα, έγινα μεγάλη και γιαγιά κι εσείς παιδιά μου δεν γυρίσατε ποτέ στην πατρίδα».

Ήταν μόλις οκτώ χρονών, στη δίνη του ελληνοϊταλικού πολέμου, όταν η κυρία Mρίγκου, βοήθησε τον πατέρα και την μητέρα της να θάψουν τα σώματα έξι Ελλήνων στρατιωτών, που έχασαν τη ζωή τους από εχθρικό όλμο, στον Σκουταρά της Χειμάρρας. «Στο σπίτι μας έμεναν Έλληνες αξιωματικοί και στρατιώτες, ενώ στο διπλανό κτήμα μας, υπήρχαν ελληνικά χαρακώματα. Μια χούφτα Έλληνες κρατούσαν άμυνα, έχοντας απέναντι τους 500 και πλέον Ιταλούς

ΠΩΣ ΚΑΘΙΕΡΩΘΗΚΕ Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΚΕΠΗΣ

 

Στα χρόνια του βασιλέως Λέοντος του Μεγάλου (457-474 μ. Χ.) ζούσε στην Κων/πολη ο όσιος Ανδρέας, ο κατά Χριστόν σαλός. Σαλός είναι ο τρελλός και κατά Χριστόν σαλοί ονομάζονται κάποιοι άγιοι, οι οποίοι κάνανε κάποια περίεργα και παράλογα πράγματα, με απώτερο σκοπό να τους θεωρούν παλαβούς ή παλιανθρώπους και να μη τους τιμούν οι άνθρωποι· και έτσι αυτοί να ζουν με ταπείνωση και στην αφάνεια. Μια νύχτα που γινότανε αγρυπνία στο ναό της Παναγίας των Βλαχερνών, ο όσιος Ανδρέας μαζί με τον μαθητή του Επιφάνιο, που έγινε αργότερα πατριάρχης Κων/πόλεως (520-536 μ. Χ.), είδαν την Υπεραγία Θεοτόκο οφθαλμοφανώς, όχι σε όραμα, να μπαίνει από την κεντρική πύλη του ναού. Την συνόδευαν οι Ιωάννης ο Πρόδρομος και Ιωάννης ο Θεολόγος και πλήθος αγγέλων. Αφού μπήκε μέσα στο ναό προχώρησε στον σολέα. Εκεί γονάτισε και προσευχήθηκε πολλή ώρα με θερμά δάκρυα υπέρ της σωτηρίας των πιστών, ενώ την βλέπανε μόνο ο Ανδρέας και ο Επιφάνιος. Αφού προσευχήθηκε για πολύ η Θεοτόκος σηκώθηκε και μπήκε μέσα στο ιερό, όπου φυλασσόταν το μαφόριο της δηλαδή το τσεμπέρι της, το πήρε

ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ ΤΗΣ ΕΠΕΤΕΙΟΥ ΤΟΥ ΟΧΙ ΤΗΣ 28ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940

 ΠΟΥ ΕΚΦΩΝΗΘΗΚΕ, ΣΗΜΕΡΑ 28 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2018, ΣΤΗΝ ΧΩΡΟΥΔΑ ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΛΑΓΚΑΔΑ

 Φώτιος Μιχαήλ

Σεβαστέ μας πάτερ Φώτιε,

ἀγαπητοί μου συμπατριῶτες καί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί.

Ἡ 28η Ὀκτωβρίου τοῦ 1940 ὑπῆρξε μιά μοναδική ἱστορική στιγμή ὅχι μονάχα γιά ἐμᾶς τούς Ἔλληνες, ἀλλά καί γιά ὁλόκληρη τήν ἀνθρωπότητα!
Τό ΟΧΙ τοῦ Μεταξᾶ, τό ἔβαλαν οἱ παπποῦδες μας βαθειά μέσα στίς καρδιές τους καί τό μετέτρεψαν πάνω στά κακοτράχαλα βουνά τῆς Ἠπείρου σέ Νίκη!
Τό πῆραν τά χείλη τῆς Βέμπο καί τό ἔκαναν τραγούδι.
Ἀντήχησε ὡς κρότος δυνατός ἀπ’ ἄκρου εἰς ἄκρον τῆς Πατρίδας μας καί ἀναδείχθηκε σέ Σύμβολο τῆς ἀντίστασης καί τῆς Ἐλευθερίας.
Τό ἀφουγκράστηκαν οἱ ψοφοδεεῖς καί τάχα ἰσχυροί Εὐρωπαῖοι καί νόμισαν πώς ὀνειρεύονται! Πῶς εἶναι δυνατόν, ἀναρωτήθηκαν, ἕνας τόσο μικρός λαός νά τά βάλει μέ μιά ὑπερδύναμη;
Ὁ Ἰταλός πρέσβυς καταφθάνει στήν πρωθυπουργική κατοικία στίς τρεῖς παρά τέταρτο τά ξημερώματα. Ἡ Ἰταλία μέ τελεσίγραφο ζητάει ἀπό τούς Ἕλληνες νά παραδοθοῦν. Τό ΟΧΙ τῶν Ἑλλήνων, διά στόματος τοῦ τότε πρωθυπουργοῦ Ἰωάννη Μεταξᾶ, μέσα σέ δυό ὧρες, βροντάει κι ἀστράφτει στό Ἀλβανικό μέτωπο.
Ὁ συνταγματάρχης Κωνσταντῖνος Δαβάκης, διοικητής τοῦ ἀποσπάσματος Πίνδου, στίς 5 τό πρωΐ, στέλνει στούς ἄνδρες του τήν ἑξῆς διαταγή: ‘’Ὁ ὕπουλος γείτονάς μας αἰφνιδιαστικά μᾶς ἐπετέθη. Ἡ Ἑλλάδα μας περιμένει ἀπό τόν καθένα μας, νά δώσουμε ἕνα καλό μάθημα στόν εἰσβολέα. Φανεῖτε Ἕλληνες καί κρατῆστε γερά τά ὅπλα μέ πίστη στόν Θεό καί τόν ἑαυτό σας. Ζήτω ἡ Ἑλλάς!’’.
Ὁ στρατηγός Κατσιμῆτρος, διοικητής τῆς ὀγδόης μεραρχίας τῆς Ἠπείρου τηλεφωνεῖ στό Γενικό Ἐπιτελεῖο καί λέει: ‘’Μπορῶ ὑπεύθυνα νά διαβεβαιώσω τόν κύριο Ἀρχηγό τοῦ Γενικοῦ Ἐπιτελείου, καί τό τονίζω ἰδιαιτέρως, ὅτι οἱ Ἰταλοί δέν θά περάσουν’’.
Τά παλληκάρια μας, πολεμῶντας γενναία πάνω στῆς Πίνδου τίς χιονισμένες κορφές, ἀφήνοντας ἄναυδους τούς ‘’λογικούς’’ καί ὀλίγιστους Εὐρωπαίους, κατάφεραν τό