Ἡ σημασία τῶν Εἰκόνων στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία (ἀπόσπασμα)

 

...Η εικόνα είναι το έγχρωμο ευαγγέλιο. Όπως αποφάσισε η 7η Οικουμενική Σύνοδος « οι αγιογράφοι δεν αναπαριστάνουν με την τέχνη τους έργα που είναι αντίθετα προς το περιεχόμενο του Ευαγγελίου. Αλλά εκείνο που αναφέρει η Γραφή, αυτό παρουσιάζουν με τη ζωγραφική τέχνη». Η εικόνα είναι ζωγραφισμένος ευαγγελικός λόγος». (Λ. Ουσπένσκυ).

Στην λατρεία χρησιμοποιούμε τον λόγο τον οποίο ακούμε με τα αυτιά μας. Η ορθόδοξη εικόνα είναι ισότιμος με το λόγο των λειτουργικών κειμένων. Ό,τι είναι τα λειτουργικά κείμενα για την ακοή, το ίδιο είναι η εικόνα για την όραση. Η εικόνα υμνεί και δοξάζει τον Κύριο και τους Αγίους σιωπηλά. Πολλές αγιογραφικές παραστάσεις είναι αναπαράσταση ύμνων της Εκκλησίας μας. Στη Μονή Βατοπαιδίου, υπάρχουν είκοσι τέσσερις εικονογραφικές σκηνές από τον Ακάθιστο Ύμνο.

Η εικόνα γίνεται υμνογραφική γλώσσα. Άλλες φορές συνθέσεις εικονογραφικές αφηγούνται τους βίους των αγίων (συναξάρια) η επεξηγούν πατερικούς λόγους. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης ονομάζει την εικόνα του Αγίου Μάρτυρα Θεοδώρου «βιβλίο πού ομιλεί» και που όταν το διαβάζουν οι πιστοί ωφελούνται με πολλούς τρόπους. Η σιωπηλή αγιογραφία διδάσκει.



Η γλώσσα των εικόνων διδάσκει ολόκληρο το περιεχόμενο της πίστεως, όλα τα δόγματα, είναι Θεολογία εικονογραφημένη. Θεολογικά και δογματικά κείμενα, όπως το «Σύμβολο της Πίστεως» και το «Πάτερ ημών» έχουν δημιουργήσει πλήρεις εικονογραφικές σειρές.

Η εικόνα κατά τον Άγιον Ιωάννη τον Δαμασκηνό

ΤΟ ΘΕΙΟ ΕΙΚΟΝΙΣΜΑ

π. Δημητρίου Μπόκου

 

Ὁ Θεὸς ἔφτιαξε τὸν κόσμο ὁλόκληρο καὶ ἦρθε ἡ στιγμὴ νὰ βάλει σ’ αὐτὸν καὶ τὸ θεῖο του ἀποτύπωμα, τὴ θεϊκή του σφραγίδα. Ὁ κόσμος ὅλος δὲν θὰ εἶχε νόημα χωρὶς τὸ ἐπιστέγασμα, τὴν κορωνίδα του. Τοῦ χρειαζόταν ὁ μικρός του θεός. Ἦταν τὸ σπίτι, ἀλλὰ ἔλειπε ἀκόμη ὁ ἔνοικος. Ὁ ἄνθρωπος. Διαφορετικὸς ἀπὸ τὰ ἄλλα δημιουργήματα, προορισμένος νὰ γίνει θεός. «Θεοῦ κτίσμα τυγχάνων καὶ θεὸς εἶναι κεκελευσμένος» (ἅγ. Βασίλειος). Γιὰ νὰ πλαστεῖ ὁ
ἄνθρωπος, ἔγινε σύσκεψη. Ὁ τριαδικὸς Θεὸς συνεδρίασε. Τὰ τρία θεϊκὰ πρόσωπα συναποφάσισαν ὁμοφώνως καὶ ἔπραξαν. Μὲ μία θέληση, μία γνώμη, μία ἐνέργεια: «Ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ’ εἰκόνα ἡμετέραν».
Γιορτάζοντας τὴν ἀναστήλωση τῶν εἰκόνων τὴν Κυριακὴ τῆς
Ὀρθοδοξίας, ἂς θυμούμαστε ὅτι τὴν πρώτη εἰκόνα τοῦ Θεοῦ ἐπὶ τῆς γῆς τὴν ἔχουμε ἀπὸ τὰ χέρια τοῦ Θεοῦ. Τὸ πρῶτο θεῖο εἰκόνισμα εἶναι ὁ ἄνθρωπος. Αὐτὴ τὴν ἔνσαρκη εἰκόνα τοῦ Θεοῦ ἔρχεται καὶ προσλαμβάνει ἐν συνεχείᾳ ὁ Χριστός. Καὶ δὲν ντρέπεται νὰ διακηρύττει ὅτι ὁ ἴδιος βρίσκεται ὄχι μόνο στὰ ἔνθεα πρόσωπα τῶν ἁγίων, γιὰ τοὺς ὁποίους ἰσχύει ὁ παύλειος λόγος «ζῶ δὲ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δὲ ἐν ἐμοὶ Χριστός», ἀλλὰ καὶ στὰ ντροπιασμένα πρόσωπα τῶν ἐλαχίστων,

Ἱερά Μονή Παναγίας Δουραχάνης

 

Τὸ πνευματικὸ στάδιο τῶν ἀρετῶν.

 

Ἱ.Μ. Παναγίας Δουραχάνης

π. Ἀθανασίου Χατζῆ

ντικρύζουμε μια πόρτα. Η πόρτα αυτή είναι εκείνη που οδηγεί τη διψασμένη ψυχή  σε πηγές δροσερές, είναι η πόρτα εκείνη που οδηγεί τον άνθρωπο από την τρικυμία στην ηρεμία, είναι η πόρτα εκείνη που χαίρεται και αγάλλεται ο άνθρωπος που θα περάσει δια μέσου αυτής, Εγώ ειμί η θύρα, λέει. Γι’ αυτήν ακριβώς τη θύρα τη στενή δε χωρεί να ΄χουμε επάνω δεύτερο ένδυμα ούτε και αντικείμενο για να περάσουμε απ’ αυτήν τη στενή θύρα.

Η εκκλησία από την Κυριακή που μας έρχεται μας καλεί να αγωνιστούμε, θα ‘λεγα τη λέξη – πάω κι εγώ με τη μόδα – να αδυνατίσουμε και να περάσουμε από τη στενή πόρτα. Από την Κυριακή, επαναλαμβάνω, καλεί τους πιστούς, σφυρίζει τη σφυρίχτρα του Πνεύματος, ετοιμάζουν οι άγγελοι το γήπεδο, φτιάχνουν τις γραμμές. Οι προπονητές, οι άγγελοί μας, ο άγγελός, γιατί κάθε άνθρωπος έχει τον άγγελό του, αρχίζει να προετοιμάζει τον αθλητή, τον αγωνιστή,  για να τρέξει.

Άλλος έχει το χάρισμα του απλούν, άλλος του διπλούν, άλλος των διακοσίων, τριακοσίων χιλίων , άλλος έχει μαραθώνιο. Ο καθένας με τη δύναμή του καλείται σ’ αυτό το πνευματικό στάδιο, να τρέξει, να αγωνιστεί για να βγει νικητής, να περάσει από κείνη την πόρτα. Ἐγώ εἶμαι ἡ θύρα, εάν δεν τρέξουμε, εάν δεν παλέψουμε, εάν δεν αγωνιστούμε η πόρτα για μας θα είναι πολύ στενή και είναι, τι, φύσει αδύνατον να περάσουμε, γιατί ακριβώς δεν έχουμε προπονηθεί, δεν έχουμε αγωνιστεί σ’αυτό το στάδιο. Για να δώσω ένα νόημα, για να μπορέσω  κι εγώ να το νιώσω καλά αλλά κι εσείς ας πλησιάσουμε λιγάκι αυτούς τους αθλητές που τρέχουνε.

Πόση προετοιμασία δεν κάνουν, πόσες φορές με χιόνια και βροχές δεν πάνε  να προπονηθούν, πόσες φορές δε βρέχει… και ξέρω αθλητή που έφευγε από το Μέτσοβο μέχρι εδώ μόνο και μόνο για προπόνηση. Ξέρω αθλητή που με χιόνια τον έβρισκα στο δρόμο και του έλεγα:

Πήγαινε από κει, κάνε παραπέρα! Γιατί; Να μη σε δω. Γιατί με ελέγχεις, με
ελέγχεις. Εγώ όταν βλέπω κρύα, εγώ όταν βλέπω χιόνια, εγώ όταν έχω δουλειά, όταν έχω πονοκέφαλο

Κυριακή Τυρινής: Έδωσε το κλειδί του Παραδείσου στα χέρια μας

 

Εὐαγγελικό Ἀνάγνωσμα Κυριακῆς 26 Φεβρουαρίου 2023, Τυρινῆς (Ματθ. ς΄ 14-21)

 

Εἶπεν ὁ Κύριος· ἐὰν ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παρα­πτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καὶ ὑμῖν ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐ­ράνιος· ἐὰν δὲ μὴ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ ­παραπτώματα αὐτῶν, οὐδὲ ὁ πατὴρ ὑμῶν ἀ­­­φήσει τὰ παραπτώματα ὑ­­­μῶν. Ὅταν δὲ νηστεύητε, μὴ ­γίνεσθε ὥσπερ οἱ ­ὑποκριταὶ σκυθρω­ποί· ἀφανίζουσι γὰρ τὰ πρόσ­ωπα αὐτῶν ὅπως φανῶσι τοῖς ἀνθρώποις νηστεύοντες· ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ­ἀπέχουσι τὸν μισθὸν αὐτῶν. σὺ δὲ νηστεύων ἄλειψαί σου τὴν κεφαλὴν καὶ τὸ πρόσωπόν σου νίψαι, ὅπως μὴ φανῇς τοῖς ἀν­­­θρώποις νηστεύων, ἀλλὰ τῷ πατρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ, καὶ ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ. Μὴ ­θησαυρίζετε ὑμῖν θησαυ­ροὺς ἐπὶ τῆς γῆς, ὅπου σὴς καὶ βρῶσις ἀ­φανί­­ζει, καὶ ὅπου κλέπται διορύσ­σουσι καὶ κλέπτουσι· θησαυ­ρίζετε δὲ ὑμῖν θησαυροὺς ἐν οὐρανῷ, ὅπου οὔτε σὴς οὔτε βρῶσις ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέπται οὐ διορύσσουσιν οὐ­­­­δὲ κλέπτουσιν· ὅπου γάρ ἐστιν ὁ θησαυρὸς ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσται καὶ ἡ καρδία ὑμῶν.

 

ΤΟ ΙΕΡΟ ΤΡΙΗΜΕΡΟ

 

 π. Δημητρίου Μπόκου

Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι το αντίδοτο που δόθηκε στον άνθρωπο για να συνέρχεται από την κραιπάλη της ζωής και τη μέθη της ηδονοθηρίας. Στον αντίποδα της ασυδοσίας των
παθών και του βακχικού αποκριάτικου ξεφαντώματος η Εκκλησία προβάλλει ως ενδεδειγμένο τρόπο ζωής και πνευματικής ανόδου την άσκηση. Στη βασική επιδίωξη του σύγχρονου ανθρώπου για άμεση πρόσβαση σε ό,τι αρεστό και ευχάριστο, σε ό,τι θωπεύει το εγωκεντρικό θέλημα, αντιπαρατίθεται η αναζήτηση του ορθού και αληθινού βίου. Ύψιστο κριτήριο στην αναζήτηση αυτή, η αμετακίνητη κρίση του Θεού, εν αντιθέσει προς τα ευμετάβολα θελήματα του ανθρώπου. 

«Δίκαιος ει, Κύριε, και ευθείαι αι κρίσεις σου… Θεός, αληθινά τα έργα αυτού».
Η άσκηση, ως υπακοή στον θείο νόμο, αποτρέπει την υποδούλωση στα ολέθρια ψυχοφθόρα, αλλά και σωματοκτόνα πάθη. Κάνει τον άνθρωπο «αυτοκράτορα». Πραγματικό ηνίοχο. Από δούλο, κυρίαρχο. Του δίνει τον έλεγχο, τα ηνία του εαυτού του, για να μην άγεται και φέρεται, και μάλιστα από εξευτελιστικές ενίοτε επιθυμίες. Είναι άριστη μέθοδος αυτοελέγχου.
Η Μεγάλη Σαρακοστή είναι αγώνας κατά των παθών. Μετά την ψυχολογική προετοιμασία

Κυριακή Τυροφάγου. Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου

 Ὑπόμνημα εἰς τὸν Ἅγιον Εὐαγγελιστὴν Ματθαῖον, ὁμιλία Κ΄

Ἁρμοζει νὰ στενάξωμε ἐδῶ πολὺ καὶ νὰ θρηνήσωμε πικρά. Ὄχι μόνο μιμούμαστε τοὺς ὑποκριτές ἀλλὰ καὶ τοὺς ἔχομε ξεπεράσει. Γνωρίζω, γνωρίζω πολλοὺς ποὺ ὄχι μόνο νηστεύουν καὶ κάνουν ἐπίδειξη ἀλλὰ καὶ πολλοὺς ἄλλους ποὺ δέ νηστεύουν κι ὡστόσο παίρνουν τὸ ὕφος ἀνθρώπων ποὺ νηστεύουν καὶ κάνουν ἔτσι ἀπολογία χειρότερη ἀπὸ τὴν ἁμαρτία. Γιὰ νὰ μὴ σκανδαλίσωμε –λένε- τοὺς πολλούς, τὸ κάνωμε αὐτό. Εἶναι ὁ νόμος τοῦ θεοῦ που τὰ ὁρίζει αὐτὰ καὶ ὁμιλεῖ γιὰ σκάνδαλο; Καὶ νομίζεις ὅτι σκανδαλίζεις, ὅταν τὸν τηρῆς κι ὅταν τὸν παραβαίνης ὅτι ἀποσοβῆς τὸ σκάνδαλο; Δὲν μπορεῖ νὰ γίνη χειρότερη ἀνοησία;
Δὲ θὰ σταματήσης νὰ γίνεσαι κι ἀπὸ τοὺς ὑποκριτὲς χειρότερος, καὶ νὰ διπλασιάζης τὴν ὑποκρισία; Καὶ κατανοῶντας τὴ μεγάλη ὑπερβολὴ τῆς κακίας αὐτῆς, δὲ θὰ ντραπῆς τὴν ἔμφαση τῆς διατυπώσεως; Δὲν εἶπε μόνον ὅτι ὑποκρίνονται ἀλλὰ θέλοντας νὰ τοὺς θίξη περισσότερο λέει· Ἀφανίζουν τὰ πρόσωπά τους, τὰ χαλοῦνε δηλαδὴ καὶ τὰ καταστρέφουν. Κι ἄν τοῦτο λέγεται ἀφανισμὸς τοῦ προσώπου, τὸ νὰ φαίνεται ὠχρὸ γιὰ λόγους κενοδοξίας τί θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε γιὰ κεῖνες ποὺ παραμορφώνουν
μὲ σκόνες καὶ βαφὲς τὰ πρόσωπα τῶν γυναικῶν, γιὰ νὰ καταστρέφωνται ἀκόλαστοι νέοι; Κι ἐκεῖνοι τὸν ἑαυτό τους μόνο βλάπτουν. Ἐνῶ αὐτὲς καὶ τὸν ἑαυτὸ τους κι ὅποιους τὶς βλέπουν. Πρέπει καὶ τὴ μιὰ καὶ τὴν ἄλλη βλάβη νὰ ἀποφεύγωμε μ’ ὅλη μας τὴ δύναμη. Μᾶς ἔδωσε ἐντολὴ ὄχι μόνο νὰ μὴν ἐπιδεικνυώμαστε ἀλλὰ καὶ νὰ προσπαθοῦμε νὰ περνοῦμε ἀπαρατήρητοι. Ὅπως ἔκαμε καὶ πιὸ μπροστά. Καὶ στὴν περίπτωση τῆς ἐλεημοσύνης δὲν τὸ ζήτησε ἁπλὰ ἀλλὰ ὅταν εἶπε· Προσέχετε νὰ μὴν τὴν πράττετε μπροστὰ στοὺς ἀνθρώπους, πρόσθεσε, γιὰ νὰ σᾶς δοῦνε. Στὴν περίπτωση τῆς νηστείας καὶ τῆς προσευχῆς τίποτα τέτοιο δὲν ὥρισε. Ἐπειδὴ ἡ ἐλεημοσύνη εἶναι ἀδύνατο νὰ κρυφτῆ ὁλότελα, εἶναι ὅμως δυνατὸ νὰ κρυφτῆ ἡ προσευχὴ καὶ ἡ νηστεία. Ὅπως ὅταν εἶπε, νὰ μὴ γνωρίζεη τὸ ἀριστερὸ χέρι τί πράττει τὸ δεξιό, δὲν ἐννοοῦσε τὰ χέρια ἀλλὰ ὅτι πρέπει μὲ προσοχὴ νὰ περνᾶς ἀπαρατήρητος ἀπ’ ὅλους. Κι ὅταν συμβούλεψε νὰ ἀποσυρώμαστε στὴν ἀποθήκη μας, οὔτε πάντοτε, οὔτε προηγούμενα ὥρισε ἐκεῖ μόνο νὰ προσευχώμαστε· ἀλλὰ ἐννοοῦσε

ΣΥΓΓΝΩΜΗ (Κυριακή της Τυροφάγου)

 

Alexander Schmemann

Από το βιβλίο Μ. Σαρακοστή Πορεία προς το Πάσχα

Φτάσαμε πια στις τελευταίες μέρες πριν από τη Μεγάλη Σαρακοστή. Ήδη κατά την εβδομάδα της Απόκρεω που είναι πριν από την Κυριακή της Συγγνώμης, δύο μέρες — η Τετάρτη και η Παρασκευή — ξεχωρίστηκαν να ανήκουν στη Σαρακοστή. Η Θεία Λειτουργία δεν τελέστηκε και η όλη τυπική διάταξη στις ακολουθίες έχει πάρει τα λειτουργικά χαρακτηριστικά της Μεγάλης
Σαρακοστής. Στον Εσπερινό της Τετάρτης χαιρετίζουμε τη Μεγάλη Σαρακοστή με τούτο τον ωραιότατο ύμνο:
 Ἀνέτειλε τὸ ἔαρ τῆς νηστείας,
καὶ τὸ ἄνθος τῆς μετανοίας·
ἁγνίσωμεν οὖν ἑαυτοὺς ἀδελφοί,
ἀπ ὸ παντὸς μολυσμοῦ,
τῶ φωτοδότη ψάλλοντες, εἴπωμεν·
Δόξα σοί, μ όνε φιλάνθρωπε .

Κατόπιν, το Σάββατο της Τυροφάγου η Εκκλησία μας «ποιεί μνείαν πάντων των εν ασκήσει λαμψάντων αγίων ανδρών τε και γυναικών». Οι άγιοι είναι τα πρότυπα που θ' ακολουθήσουμε, οι οδηγοί στη δύσκολη τέχνη της νηστείας και της μετάνοιας. Στον αγώνα που πρόκειται ν' αρχίσουμε δεν είμαστε μόνοι:
Δεῦτε ἅπαντες πιστοί, τὰς τῶν ὁσίων Πατέρων, χορείας ὑμνήσωμεν, Ἀντώνιον τὸν Κορυφαῖον, τὸν φαεινὸν Εὐθύμιον, καὶ ἕκαστον, καὶ πάντας ὁμοῦ, καὶ τούτων ὥσπερ Παρ άδεισον, ἄλλον τρυφῆς, τὰς πολιτείας νοητ ῶς διεξερχόμενοι, τερπνῶς ἀνακρ άξωμεν…
Έχουμε βοηθούς και παραδείγματα:
Τῶν Μοναστῶν τὰ πλήθη, τοὺς καθηγητὰς νὺν τιμῶμεν, Πατέρες ὅσιοι, δι' ὑμῶν γὰρ τρίβον, τὴν ὄντως εὐθεῖαν πορεύεσθαι ἔγνωμεν, μακάριοι ἐστὲ τῶ Χριστ ῷ δουλεύσαντες…
Τελικά έρχεται η τελευταία μέρα, που συνήθως, την ονομάζουμε Κυριακή της συγγνώμης, αλλά έχει και ένα άλλο λειτουργικό όνομα που θα πρέπει να θυμόμαστε:
«της από του Παραδείσου της τρυφής ε ξορίας τ ου Π ρωτόπλαστου Α δάμ». Τ ο όνομα αυτό συνοψίζει ουσιαστικά την  πλήρη προπαρασκευή για τη Μεγάλη Σαρακοστή. Ξέρουμε ότι ο άνθρωπος πλάστηκε